Giải nghĩa một số từ Tiếng Việt hay dùng mà ít ai hiểu hết được ý nghĩa của nó

Tiếng Việt là ngôn ngữ chính của Việt Nam. Tiếng Việt có hệ thống chữ cái riêng, gồm 29 chữ cái, và có một số đặc điểm cấu trúc ngữ pháp khác biệt so với các ngôn ngữ khác trong khu vực.

Tiếng Việt không chỉ đa dạng bởi hệ thống các thanh điệu và 29 chữ cái mà còn phong phú nhờ sự kết hợp ngôn ngữ địa phương của các vùng miền trên còn lãnh thổ Việt Nam. Do phong phú và đa dạng của nó, có một số từ tiếng Việt thường xuyên được sử dụng nhưng ít ai hiểu được ý nghĩa của nó. Ví dụ, những từ tiêu biểu như sau:

Thân bất do kỷ

Thân bất do kỷ nghĩa là người sống trong xã hội, nhiều khi phải làm những chuyện không theo ý muốn, không điều khiển được tâm trí mà phải nghe theo sự sắp đặt, ý muốn của người khác - hoàn cảnh đẩy đưa

Đời người ngắn ngủi mấy chục năm, mỗi bước đi đều sẽ có cao hứng, có tuyệt vọng; có thành công, có thất bại; có sinh, có tử. Bạn thành công chính bởi chí đặt ở thành công, dù con đường đến với nó chẳng dễ dàng, nhưng mấu chốt là bạn có thể kiên trì với nó cho tới cuối cùng hay không.
Cuộc sống có quá nhiều điều là không được như ý. Có câu rằng: “Nhân tại giang hồ, thân bất do kỷ”, ở đời có biết bao chuyện mà bản thân chẳng thể làm chủ được. Thế nhưng, chỉ có đi qua gập ghềnh, mới hiểu được bình phẳng; chỉ trải qua mưa gió, mới gặp được cầu vồng. Nhất định phải học được cách tìm sự ấm áp trong sương lạnh, tìm tòi ánh sáng giữa đêm đen, suy ngẫm cuộc sống bình thản như dòng nước, cảm nhận phong cảnh bốn mùa đến rồi đi, sẽ tìm được ý nghĩa nhân sinh chân chính của cuộc đời mình.
Đời người sẽ gặp phải nhiều khó khăn ngăn trở, nhưng mong rằng bạn đừng ngại vấp váp, ngã bao nhiêu lần thì bấy nhiêu lần gượng dậy. Chỉ có như vậy mới khai sáng được một mảnh trời của riêng mình.

Mỹ miều

Mỹ miều nghĩa là xinh đẹp, đẹp một cách hào nhoáng gây được ấn tượng mạnh
Từ mỹ miều được sử dụng để khen về sắc đẹp của con gái, tuy nhiên đôi khi cũng được sử dụng với ý nghĩa mỉa mai.

Ví dụ:

Cô ả mỹ miều gớm! (câu này mang ý mỉa mai)
Em là một cô công chúa xinh đẹp mỹ miều (câu này mang ý khen ngợi)

Trơ trẽn

Trơ trẽn nghĩa là không biết ngượng (không biết ngại, không biết dơ, không biết nhục), đến mức lố bịch.
Trơ trẽn được sử dụng để chỉ những người không có liêm sỉ, sẵn sàng làm những hành động mà người khác không dám làm để được lợi cho bản thân.

Bất cần đời

Được sử dụng để chỉ thái độ bất cần đời, thái độ tiêu cực, sẵn sàng làm tất cả không quan tâm đến hậu quả tốt hay xấu.
Một thái độ sống buông xuôi, không tốt. Chúng ta không nên có thái độ sống này.

Đáo để

Đáo để nghĩa là sự khôn lanh trong cư xử, không nhường nhịn, không chịu thiệt, so với đanh đá thì có ý nghĩa nhẹ hơn.
Người ta sử dụng từ đáo để với hàm nghĩa khen nhiều hơn là chê, nhưng đôi khi cũng là sự chê khéo (thay vì nói "cô gái này thật đanh đá" thì có thể nói "cô gái này thật đáo để").

Trả treo

Trả treo nghĩa là đôi co, cãi lại khi bị phê bình, hoặc cãi lại bề trên, hoặc cãi lại lời khiển trách nhằm mục đích ăn miếng trả miếng, thường có ý không tôn trọng người phê bình.
Người có tính trả treo thường không được coi là tốt.

Tiên trách kỷ hậu trách nhân

Tiên trách kỷ hậu trách nhân là một thành ngữ có ý nói: nếu muốn trách trước tiên hãy trách bản thân, sau đó hãy trách móc người khác.
Tiên nghĩa là trước (trước tiên)
Trách nghĩa là trách móc, chỉ chích.
Kỷ nghĩa là bản thân mình (tự kỷ - tự mình)
Nhân nghĩa là người, trong câu này có nghĩa là mọi người, người khác.

Trong cuộc sống có nhiều sự việc khiến chúng ta không hài lòng hoặc không được như ý muốn, trong công việc hoặc môi trường tập thể có những thứ liên quan đến nhiều người, khi xảy ra điều ngoài ý muốn ta thường tìm lý do đổ lỗi (cho hoàn cảnh hoặc cho người khác). Trong câu này cũng có ý nghĩa nhấn mạnh việc tự kiểm điểm bản thân, nhìn thẳng vào bản thân và vấn đề tránh việc lái sang các yếu tố ngoại lai bên ngoài (bao gồm cả hoàn cảnh).

Vô tri vô giác

Vô tri vô giác nghĩa là không có tri thức (không hiểu biết), không có giác ngộ gì.
Vô là không. Tri là hiểu biết. Vô tri là không hiểu biết. Người vô tri không có khả năng suy nghĩ, xem xét, giải quyết đúng vấn đề.
Giác là giác ngộ, ý chỉ sự nhận thức của con người về một vấn đề nào đó đúng hay sai, lệch lạc hay không?

Lém lỉnh

Lém lỉnh nghĩa là vui tươi, hoạt bát dùng để chỉ người lanh lợi (nhưng không có hại).
Người lém lỉnh được coi là người vui tươi, hòa nhã và biết đối nhân xử thế, giao tiếp và ứng xử tốt trong cuộc sống.

Chững chạc

Chững chạc có nghĩa là vững vàng, đàng hoàng (đường hoàng), vững chắc.
Chững chạc dùng trong nhiều hoàn cảnh khác nhau, nói lên nhiều khía cạnh của con người.

Bằng mặt không bằng lòng

Bằng mặt: nghĩa bóng là thái độ hòa nhã vui tươi khi đứng trước người khác lộ hẳn ra ngoài khuôn mặt (ví dụ thể hiện bằng việc vui cười, niềm nở không tỏ thái độ khó chịu hay tiêu cực khiến người đối diện vui), hoặc khi tỏ thái độ về sự việc nào đó trước người khác (có thể trực tiếp hoặc gián tiếp - trực tiếp là đối mặt nói chuyện, gián tiếp là thái độ qua sự việc khác).
Bằng lòng: nghĩa bóng là thể hiện thái độ hòa nhã, vui tươi từ trong cảm xúc thực sự, ngược lại là không bằng lòng (không vui, không đồng tình với quan điểm của người đối diện hoặc với sự việc hiện tại).
Bằng mặt không bằng lòng: thể hiện bên ngoài mặt thì vui tươi, cười nói hòa nhã, nhưng trong suy nghĩ thì đang ngược lại với biểu hiện ra bên ngoài.
Ngữ cảnh: Thường thì trong các sự việc khó xử hoặc bị gây sức ép khiến người ta không vui nhưng vẫn phải cố gắng tươi cười, hòa nhã.

Cợt nhả

Cợt nhả nghĩa là trêu ghẹo, đùa cợt một cách sỗ sàng không đứng đắn và không tôn trọng người đối diện.

Được ăn cả, ngã về không

Nghĩa bóng: biểu thị hành động liều lĩnh, nếu được thì sẽ được rất nhiều, nếu không đạt được thì sẽ mất hết không còn gì (hành động giống mấy ông đánh bạc hoặc cùng đường không còn phương án chắc chắn nào khác)

Một lòng một dạ

Một lòng một dạ thể hiện sự trung thành, tận tâm trước sau như một.

Nhạt như nước ốc

Nước luộc ốc rất là nhạt, vì thế được dùng để ví von với những câu chuyện không có chút thú vị nào, nhạt nhẽo và vô vị.
Đôi khi cũng được sử dụng để ví những con người khô khan, nhạt nhẽo không được người khác coi trọng ở mặt nào đó (thường là khô khan trong giao tiếp, tình cảm)