Bài 20. Thực hành: Quan sát tiêu bản các kì phân bào nguyên phân và giảm phân trang 96, 97 Sinh 10 Chân trời sáng tạo

Lý thuyết

LÝ THUYẾT THỰC HÀNH

 YÊU CẦU CẦN ĐẠT

- Thực hành làm được tiêu bản nhiễm sắc thể để quan sát quá trình nguyên phân (hành tây, hành ta, đại mạch, cây tỏi, lay ơn, khoai môn,...).

- Làm được tiêu bản quan sát quá trình giảm phân ở tế bào động vật, thực vật (châu chấu đực, hoa hành,...).

I. CHUẨN BỊ

- Dụng cụ: Kính hiển vi, phiến kính (lam), lá kính (lamen), đĩa đồng hồ, kẹp, giấy thấm, kim mũi mác, kim nhọn, dao lam, đèn cồn, tranh ảnh các kì phân bào,...

- Hoá chất: Carmin acetic, cồn, acetic acid 5 %, dung dịch Carnoy, HCl 1,5N, aceto-orcein 2 %, nước cất,...

- Mẫu vật: Rễ củ hành, hoa hành, lá cây thài lài tía (cây lẻ bạn),...

II. CÁCH TIẾN HÀNH

1. Thí nghiệm quan sát tiêu bản tế bào rễ hành nguyên phân

Bước 1: Làm mẫu quan sát: Ngâm củ hành cho ra rễ, chọn 4 - 5 rễ hành cho vào đĩa đồng hồ cùng với dung dịch carmin acetic, đun nóng trên đèn cồn (6 phút) rồi chờ 30 – 40 phút để các rễ được nhuộm màu.

Bước 2: Làm tiêu bản: Đặt lên phiến kính một giọt acetic acid 5 %, dùng kim mũi mác lấy rễ hành đặt lên phiến kính, dùng dao lam cắt một đoạn mô phân sinh ở đầu chóp rễ chừng 1,5 - 2 mm.

Bước 3: Làm tiêu bản: Đây lá kính lên vật mẫu, dùng giấy lọc hút acid thừa, dùng cán kim mũi mác gõ nhẹ lên lá kính để dàn mỏng tế bào mô phân sinh trên phiến kính.

Bước 4: Đưa tiêu bản lên kính hiển vi và quan sát ở các vật kính 10,40x. Quan sát tiêu bản và vẽ hình vào bảng báo cáo.

 2. Thí nghiệm quan sát quá trình giảm phân ở tế bào bao phấn

Bước 1: Dùng kim nhọn tách lấy bao hoa (chọn hoa có kích thước khoảng 9 – 10 mm), tách lấy bao phấn, rồi cố định mẫu trong dung dịch Carnoy, cải tiến trong 15 phút. Có thể dùng mẫu tươi (hạt phấn lấy trực tiếp từ bao phấn chưa được cố định).

Bước 2: Lấy 3 bao phấn đặt lên phiến kính, dầm bao phấn bằng kim nhọn.

Bước 3: Ngâm trong HCl 1,5N trong 5 phút, nhuộm bằng aceto-orcein 2 % trong 20 phút.

Bước 4: Hút hết phẩm nhuộm thừa, nhỏ 1 giọt acetic acid 5%, đậy lá kính và dùng ngón tay cái ấn nhẹ để dàn đều tế bào.

Bước 5: Quan sát tiêu bản ở các vật kính 10x, 40x và vẽ hình vào bảng báo cáo.

3. Quan sát các kì phân bào ở tế bào động vật trên tiêu bản cố định

Giáo viên sử dụng tiêu bản cố định ở tế bào của một số động vật như: giun, châu chấu, trâu, bò, để cho học sinh quan sát quá trình nguyên phân, hoặc sử dụng tiêu bản cố định ở tế bào sinh của lợn, bò,... để cho học sinh quan sát quá trình giảm phân.

4. Báo cáo kết quả thực hành

Học sinh viết và trình bày báo cáo theo mẫu:

Báo cáo

BÁO CÁO: KẾT QUẢ THÍ NGHIỆM QUAN SÁT TIÊU BẢN PHÂN BÀO

Thứ... ngày ... tháng ... năm ...

Nhóm:...    Lớp: ...    Họ và tên thành viên: ...

1. Quan sát tiêu bản quá trình nguyên phân

a. Tiến trình thực hiện:

- Dụng cụ: Kính hiển vi, phiến kính (lam), lá kính (lamen), đĩa đồng hồ, kẹp, giấy thấm, kim mũi mác, kim nhọn, dao lam, đèn cồn, tranh ảnh các kì phân bào,...

- Hoá chất: Carmin acetic, acetic acid 5 %, nước cất,...

- Mẫu vật: Rễ củ hành, lá cây thài lài tía (cây lẻ bạn),...

b. Hình ảnh quan sát được:

2. Quan sát tiêu bản quá trình giảm phân

a. Tiến trình thực hiện:

- Dụng cụ: Kính hiển vi, phiến kính (lam), lá kính (lamen), đĩa đồng hồ, kẹp, giấy thấm, kim mũi mác, kim nhọn, dao lam, đèn cồn, tranh ảnh các kì phân bào,...

- Hoá chất: Carmin acetic, cồn, acetic acid 5 %, dung dịch Carnoy, HCl 1,5N, aceto-orcein 2 %, nước cất,...

- Mẫu vật: Hoa hành

b. Hình ảnh quan sát được:

• Bài 18: Chu kì tế bào trang 85, 86, 87, 88, 89 Sinh 10 Chân trời sáng tạo
• Bài 19: Quá trình phân bào trang 90, 91, 92, 93, 94, 95 Sinh 10 Chân trời sáng tạo
• Bài 21: Công nghệ tế bào trang 98, 99, 10, 101, 102, 103 Sinh 10 Chân trời sáng tạo
• Ôn tập chương 4 trang 104, 105 Sinh 10 Chân trời sáng tạo