Soạn bài Cảnh khuya - Rằm tháng giêng (Nguyên tiêu) SBT Ngữ Văn 7 tập 1
Bài tập
1. Dựa vào những hiểu biết về thể thơ tứ tuyệt (tuyệt cú) mà em đã được học trong các bài 5, 6, 9, 10, nhận xét về hình thức thể thơ của bài Cảnh khuya và bài Nguyên tiêu. Chú ý nêu rõ những điểm tương đồng và những chỗ khác biệt của bài thơ này với mô hình chung của thể thơ tứ tuyệt.
2. Có gì đặc biệt trong cách so sánh “Tiếng suối trong như tiếng hát xa” ? Hình ảnh “Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa” có vẻ đẹp như thế nào ?
3. Câu thơ thứ ba và thứ tư trong bài Cảnh khuya đã bộc lộ chiều sâu và vẻ đẹp tâm hồn của tác giả như thế nào ? Nhận xét về giá trị của điệp ngữ “chưa ngủ” trong hai câu thơ này.
4. Câu 4, trang 142, SGK.
5. Câu 7*, trang 142, SGK.
6. Câu 6, trang 142, SGK.
Gợi ý làm bài
1. Cần đọc lại các bài thơ thể tứ tuyệt ở các bài 5, 6, 9, 10 và chú thích về thể thơ này ở Bài 5 - SGK. Từ đó rút ra đặc điểm chung về hình thức của thể thơ tứ tuyệt : số câu thơ trong một bài, số tiếng (chữ) trong mỗi câu, vần và vị trí của vần, cách ngắt nhịp, phối hợp thanh điệu trong từng câu.
Đối chiếu hình thức thể thơ của hai bài Cảnh khuya và Nguyên tiêu (phiên âm chữ Hán) vói mô hình chung về hình thức của thể tứ tuyệt để thấy được những điểm trùng hợp và những chỗ khác biệt. Chú ý đến cách ngắt nhịp ở câu thứ nhất và câu thứ tư của bài Cảnh khuya.
2. a) Cần đọc lại đoạn trích Bài ca Côn Sơn - Bài 6, chú ý trong câu thơ của Nguyễn Trãi, tiếng suối gợi ra âm thanh gì. Đối chiếu với cách so sánh tiếng suối với tiếng hát trong câu thơ đầu của bài Cảnh khuya, từ đó nhận ra sự khác biệt và độc đáo của hình ảnh so sánh trong câu thơ này. Cố gắng cảm nhận vẻ đẹp riêng của hình ảnh tiếng suối được gợi ra trong câu thơ của Bác Hồ.
b) Chú ý bức tranh thiên nhiên được miêu tả trong câu thơ có chiều cao và nhiều tầng bậc trong không gian, lại có những đường nét, hình ảnh lung linh được tạo nên bởi ánh sáng và bóng cây, bóng lá.
Hình ảnh “Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa” có vẻ đẹp của một bức tranh nhiều tầng, lớp, đường nét, hình khối đa dạng ; có ánh trăng từ trên cao toả xuống toàn bộ không gian, lồng vào vòm cây ; có dáng hình vươn cao toả rộng của vòm cổ thụ lấp loáng ánh trăng ; có bóng lá, bóng cây, bóng trăng in vào khóm hoa, in lên mặt đất thành những hình như trăm ngàn bông hoa được thêu dệt. Bức tranh chỉ có hai màu sáng - tối, trắng - đen mà tạo nên vẻ lung linh, chập chờn, lại ấm áp, hoà hợp, quấn quýt bởi âm hưởng của hai từ “lồng” ở một câu thơ.
3. Hai câu thơ cuối của bài Cảnh khuya đã bộc lộ vẻ đẹp và chiều sâu tâm hồn của tác giả. Câu thơ thứ ba : “Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ” đã thể hiện chất nghệ sĩ trong tâm hồn Hồ Chí Minh. Đó là sự rung động, niềm say mê trước vẻ đẹp như tranh của cảnh trăng rừng Việt Bắc. Nhưng câu thứ tư bất ngờ mở ra vẻ đẹp và chiều sâu mới trong tâm hồn nhà thơ : thao thức chưa ngủ còn vì lo nghĩ đến vận mệnh của đất nước trong hoàn cảnh rất khó khăn - thời kì đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.
Điệp ngữ “chưa ngủ” đặt ở cuối câu thứ ba và đầu câu thứ tư như một bản lề mở ra hai phía của tâm trạng trong cùng một con người : niềm say cảnh thiên nhiên và nỗi lo việc nước. Điều đặc sắc ở đây là hai khía cạnh ấy không mâu thuẫn với nhau mà hoà hợp, thống nhất trong tâm hồn của Bác Hồ, cũng như chất nghệ sĩ và chất chiến sĩ luôn thống nhất trong con người Bác.
4. Hai câu đầu của bài Rằm tháng giêng vẽ ra một khung cảnh không gian cao rộng, bát ngát, tràn đầy ánh sáng trong trẻo và sức sống của mùa xuân. Câu thơ đầu mở ra khung cảnh bầu trời cao rộng, trong trẻo của đêm rằm tháng giêng, nổi bật trên bầu trời ấy là vầng trăng rằm tròn đầy, toả ánh sáng trong trẻo xuống khắp mặt đất. Câu thơ thứ hai vẽ ra một không gian xa rộng bát ngát như không có giới hạn, với con sông, mặt nước tiếp liền với bầu trời. Trong nguyên văn chữ Hán, câu thơ này có ba từ “xuân” được lặp lại, đã nhấn mạnh vẻ đẹp và sức sống mùa xuân của cảnh vật. Khí xuân, sắc xuân thấm vào mọi cảnh vật và tràn ngập cả đất trời. Cách miêu tả không gian ở bài thơ này cũng giống như trong thơ cổ phương Đông, chú ý đến toàn cảnh và sự hoà hợp, thống nhất của các bộ phận trong cái toàn thể.
5.* Cả hai bài thơ đều tả cảnh trăng ở chiến khu Việt Bắc trong thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp, nhưng cảnh trong mỗi bài có một vẻ đẹp riêng.
Cảnh khuya là cảnh trăng rừng. Trong đêm khuya yên tĩnh, tiếng suối càng vang xa, trong trẻo và cảnh vật càng trở nên lộng lẫy với “Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa". Còn Rằm tháng giêng (Nguyên tiêu) là cảnh trăng bát ngát giữa trời nước bao la của một đêm xuân. Hai câu đầu mở ra một cảnh rộng rãi, bao la, có chiều cao của bầu trời với vầng trăng tròn đầy của đêm rằm tháng giêng, có chiều rộng, xa bát ngát của sông nước tiếp liền với bầu trời. Thiên nhiên ấy tràn đầy sức sống của mùa xuân và lai láng ánh trăng. Giữa cảnh trăng nước mênh mang của đêm rằm tháng giêng, sau lúc bàn bạc việc quân, con thuyền đang lướt đi trên sông như cũng chở đầy ánh trăng.
6. a) Để cảm nhận được phong thái ung dung, lạc quan của Bác Hồ thể hiện trong hai bài thơ, cần chú ý : hoàn cảnh sáng tác, hình ảnh thiên nhiên qua cái nhìn của tác giả, tâm trạng và hoạt động của con người trong khung cảnh ấy và giọng điệu của bài thơ.
b) Phong thái ung dung lạc quan đựơc thể hiện ở :
- Những rung động tinh tế và dồi dào của một tâm hồn nghệ sĩ trước cái đẹp của thiên nhiên đất nước, đã sáng tạo nên những bức tranh đẹp về cảnh trăng ở chiến khu Việt Bắc.
- Tâm trạng của tác giả trong bài Cảnh khuya : mặc dù lo nghĩ việc nước đến tận canh khuya nhưng vẫn không quên cảm nhận vẻ đẹp kì thú của cảnh trăng rừng, của tiếng suối trong.
- Cảnh con thuyền của vị lãnh tụ và các đồng chí sau lúc bàn bạc việc quân trở về, phơi phới nhẹ nhàng chở đầy ánh trăng trong bài Rằm tháng giêng.
- Giọng thơ khoẻ khoắn, trẻ trung, có suy tư, trăn trở nhưng vẫn hào hứng, đầy tin tưởng.
Đặt trong hoàn cảnh sáng tác ở thời kì đầu cuộc kháng chiến chống Pháp, càng thấy rõ phong thái ung dung lạc quan của Bác Hồ trong hai bài thơ.
Xemloigiai.com
SBT Ngữ văn lớp 7
Soạn bài sách bài tập Ngữ văn 7, giải câu hỏi SBT Ngữ văn 7 tập 1, tập 2. Tóm tắt, phân tích, nghị luận, miêu tả, tự sự, kể chuyện bài tập tiếng Việt, tập làm văn
NGỮ VĂN 7 TẬP 1
- Soạn bài Cổng trường mở ra
- Soạn bài Mẹ tôi
- Soạn bài Từ ghép
- Soạn bài Liên kết trong văn bản
- Soạn bài Cuộc chia tay của những con búp bê
- Soạn bài Bố cục trong văn bản
- Soạn bài Mạch lạc trong văn bản
- Soạn bài Ca dao - Dân ca: Những câu hát về tình cảm gia đình
- Soạn bài Những câu hát về tình yêu, quê hương, đất nước, con người
- Soạn bài Từ láy
- Soạn bài Quy trình tạo lập văn bản
- Soạn bài Những câu hát than thân
- Soạn bài Những câu hát châm biếm
- Soạn bài Đại từ
- Soạn bài Luyện tập tạo lập văn bản
- Soạn bài Sông núi nước Nam (Nam quốc sơn hà) - Phò giá về kinh (Tụng giá hoàn kinh sư)
- Soạn bài Từ Hán Việt
- Soạn bài Tìm hiểu chung về văn biểu cảm
- Soạn bài Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra (Thiên Trường vãn vọng)
- Soạn bài Từ Hán Việt (tiếp theo)
- Soạn bài Đặc điểm của văn biểu cảm
- Soạn bài Đề văn biểu cảm và cách làm bài văn biểu cảm
- Soạn bài Sau phút chia li (trích Chinh phụ ngâm khúc)
- Soạn bài Quan hệ từ
- Soạn bài Luyện tập cách làm văn bản biểu cảm
- Soạn bài Qua đèo ngang. Bạn đến chơi nhà
- Soạn bài Chữa lỗi về quan hệ từ
- Soạn bài Xa ngắm thác núi Lư (Vọng Lư sơn bộc bố)
- Soạn bài Từ đồng nghĩa
- Soạn bài Cách lập ý của bài văn biểu cảm
- Soạn bài Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh (Tĩnh dạ tứ) - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê (Hồi hương ngẫu thư)
- Soạn bài Từ trái nghĩa
- Soạn bài Luyện nói: Văn biểu cảm về sự vật, con người
- Soạn bài Bài ca nhà tranh bị gió thu phá (Mao ốc vị thu phong sở phá canh)
- Soạn bài Cảnh khuya - Rằm tháng giêng (Nguyên tiêu)
- Soạn bài Thành ngữ
- Soạn bài Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học
- Soạn bài Tiếng gà trưa
- Soạn bài Điệp ngữ
- Soạn bài Luyện nói: Phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học
- Soạn bài Làm thơ lục bát
- Soạn bài Một thứ quà của lúa non : Cốm
- Soạn bài Chơi chữ
- Soạn bài Ôn tập văn biểu cảm
- Soạn bài Sài Gòn tôi yêu - Mùa xuân của tôi
- Soạn bài Luyện tập sử dụng từ
- Soạn bài Ôn tập tác phẩm trữ tình
- Soạn bài Ôn tập phần Tiếng Việt
- Soạn bài Kiểm tra tổng hợp cuối học kì I
- Soạn bài Ôn tập tác phẩm trữ tình (tiếp theo)
- Ôn tập phần Tiếng Việt (tiếp theo)
- Soạn bài Chương trình địa phương (phần Tiếng Việt) - Rèn luyện chính tả
NGỮ VĂN 7 TẬP 2
- Soạn bài Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất
- Soạn bài Chương trình địa phương (phần Văn và Tập làm văn)
- Soạn bài Tìm hiểu chung về văn nghị luận
- Soạn bài Tục ngữ về con người và xã hội
- Soạn bài Rút gọn câu
- Soạn bài Đặc điểm của văn bản nghị luận
- Soạn bài Đề văn nghị luận và việc lập dàn ý cho bài văn nghị luận
- Soạn bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta
- Soạn bài Câu đặc biệt
- Soạn bài Bố cục và phương pháp lập luận trong bài văn nghị luận
- Soạn bài Luyện tập về phương pháp lập luận trong văn nghị luận
- Soạn bài Sự giàu đẹp của Tiếng Việt
- Soạn bài Thêm trạng ngữ cho câu
- Soạn bài Tìm hiểu chung về phép lập luận chứng minh
- Soạn bài Thêm trạng ngữ cho câu (tiếp theo)
- Soạn bài Cách làm bài văn lập luận chứng minh
- Soạn bài Luyện tập lập luận chứng minh
- Soạn bài Đức tính giản dị của Bác Hồ
- Soạn bài Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động
- Soạn bài Ý nghĩa văn chương
- Soạn bài Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động (tiếp theo)
- Soạn bài Luyện tập viết đoạn văn chứng minh
- Soạn bài Ôn tập văn nghị luận
- Soạn bài Dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu
- Soạn bài Tìm hiểu chung về phép lập luận giải thích
- Soạn bài Sống chết mặc bay
- Soạn bài Cách làm bài văn lập luận giải thích
- Soạn bài Luyện tập lập luận giải thích
- Soạn bài Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu
- Soạn bài Dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu: Luyện tập (tiếp theo)
- Soạn bài Luyện nói: Bài văn giải thích một vấn đề
- Soạn bài Ca Huế trên sông Hương
- Soạn bài Liệt kê
- Soạn bài Tìm hiểu chung về văn bản hành chính
- Soạn bài Quan Âm Thị Kính
- Soạn bài Dấu chấm lửng và dấu chẩm phẩy
- Soạn bài Văn bản đề nghị
- Soạn bài Ôn tập phần văn
- Soạn bài Dấu gạch ngang
- Soạn bài Ôn tập phần Tiếng việt
- Soạn bài Văn bản báo cáo
- Soạn bài Luyện tập làm văn bản đề nghị và báo cáo
- Soạn bài Ôn tập phần Tiếng Việt (tiếp theo)
- Soạn bài Kiểm tra Tổng hợp cuối năm
- Chương trình địa phương (phần Văn và Tập làm văn) (tiếp theo)
- Soạn bài Hoạt động Ngữ văn
- Soạn bài Trả bài Kiểm tra tổng hợp cuối năm
Lớp 7 | Các môn học Lớp 7 | Giải bài tập, đề kiểm tra, đề thi Lớp 7 chọn lọc
Danh sách các môn học Lớp 7 được biên soạn theo sách giáo khoa mới của bộ giáo dục đào tạo. Kèm theo lời giải sách bài tập, sách giáo khoa, đề kiểm tra 15 phút, 45 phút (1 tiết), đề thi học kì 1 và học kì 2 năm học 2024 ngắn gọn, chi tiết dễ hiểu.
Toán Học
- Tài liệu Dạy - học Toán 7
- Sách bài tập Toán 7 - Cánh diều
- Sách bài tập Toán 7 - Chân trời sáng tạo
- Sách bài tập Toán 7 - Kết nối tri thức
- SGK Toán 7 - Cánh diều
- SGK Toán 7 - Chân trời sáng tạo
- SGK Toán 7 - Kết nối tri thức
Ngữ Văn
- SBT Ngữ văn lớp 7
- Văn mẫu 7 - Cánh Diều
- Văn mẫu 7 - Chân trời sáng tạo
- Văn mẫu 7 - Kết nối tri thức
- SBT Văn 7 - Cánh diều
- SBT Văn 7 - Chân trời sáng tạo
- SBT Văn 7 - Kết nối tri thức
- Tác giả - Tác phẩm văn 7
- Soạn văn 7 - Cánh diều chi tiết
- Soạn văn 7 - Cánh diều siêu ngắn
- Soạn văn 7 - Chân trời sáng tạo chi tiết
- Soạn văn 7 - Chân trời sáng tạo siêu ngắn
- Soạn văn 7 - Kết nối tri thức chi tiết
- Soạn văn 7 - Kết nối tri thức siêu ngắn
GDCD
Tin Học
- SBT Tin học 7 - Kết nối tri thức
- SGK Tin học 7 - Cánh Diều
- SGK Tin học 7 - Chân trời sáng tạo
- SGK Tin học 7 - Kết nối tri thức
Tiếng Anh
- SBT Tiếng Anh lớp 7
- SBT Tiếng Anh 7 - English Discovery
- SBT Tiếng Anh 7 - Right on!
- SBT Tiếng Anh 7 - iLearn Smart World
- SBT Tiếng Anh 7 - Friends Plus (Chân trời sáng tạo)
- SBT Tiếng Anh 7 - Global Success (Kết nối tri thức)
- Tiếng Anh 7 - English Discovery
- Tiếng Anh 7 - Right on!
- Tiếng Anh 7 - iLearn Smart World
- Tiếng Anh 7 - Friends Plus
- Tiếng Anh 7 - Global Success
Công Nghệ
- SGK Giáo dục công dân 7 - Cánh diều
- SGK Giáo dục công dân 7 - Chân trời sáng tạo
- SGK Giáo dục công dân 7 - Kết nối tri thức
- SGK Công nghệ 7 - Cánh diều
- SGK Công nghệ 7 - Chân trời sáng tạo
- SGK Công nghệ 7 - Kết nối tri thức
Khoa Học Tự Nhiên
- SBT KHTN lớp 7 - Cánh diều
- SBT KHTN lớp 7 - Chân trời sáng tạo
- SBT KHTN lớp 7 - Kết nối tri thức
- SGK Khoa học tự nhiên 7 - Cánh diều
- SGK Khoa học tự nhiên 7 - Chân trời sáng tạo
- SGK Khoa học tự nhiên 7 - Kết nối tri thức
Lịch Sử & Địa Lý
- SBT Lịch sử và Địa lí 7 - Chân trời sáng tạo
- SBT Lịch sử và Địa lí 7 - Kết nối tri thức
- SGK Lịch sử và Địa lí lớp 7 - Cánh Diều
- SGK Lịch sử và Địa lí lớp 7 - Chân trời sáng tạo
- SGK Lịch sử và Địa lí lớp 7 - Kết nối tri thức