Phân tích bài Thu vịnh của Nguyễn Khuyến lớp 11
Đề bài
Phân tích bài Thu vịnh của Nguyễn Khuyến lớp 11
Lời giải chi tiết
Thiên nhiên mùa thu của quê hương làng cảnh Việt Nam, dưới ngòi bút tài hoa của Nguyễn Khuyến đẹp một cách thanh cao, gợi cảm, hồn hậu, khiến chúng ta càng thêm yêu, thêm quý quê hương đất nước của mình.
Nguyễn Khuỵến nổi tiếng với chùm thơ ba bài viết về mùa thu Thu vịnh, Thu điếu, Thu ẩm. Có lẽ Nguyễn Khuyến đã viết theo lối “chùm ba” của Đỗ Phủ - đại thi hào Trung Quốc này nổi tiếng với “Tam biệt”, “Tam lại”...). Theo nhận xét của Xuân Diệu thì trong ba bài thơ mùa thu của Nguyễn Khuyên, bài thơ Thu vịnh mang cái hồn cua cảnh vật mùa thu hơn cả, cái thanh, cái trong, cái nhẹ, cái cao. Thu vịnh mang cái thần của cảnh mùa thu xứ Bắc và cả tâm sự u uấn của thi nhân:
Trời thu xanh ngắt mấy từng cao.
Cần trúc lơ phơ gió hắt hiu.
Nước biếc trông như tảng khói phủ,
Song thưa để mặc bóng trăng vào
Mấy chùm trước giậu hoa năm ngoái
Một tiếng trên không ngỗng nước nào?
Nhân hứng cũng vừa toan cất bút,
Nghĩ ra lại thẹn với ông Đào.
Bức tranh vẽ mùa thu được tác giả phác họa với không gian thoáng đãng. Nến trời chấm phá một nét nhẹ, mềm của cảnh trúc:
Trời thu xanh ngắt mấy từng cao,
Cần trúc lơ phơ gió hắt hiu.
Mùa thu của xứ Bắc có bầu trời cao xanh trong đã hiện lên trong thơ Nguyễn Khuyến là “trời thu xanh ngắt”. Màu sắc ấy là màu của trời thu mà cũng là cái tình tha thiết của thi nhân đối với mùa thu, đối với quê hương lang cảnh. Không gian mở ra thăm thẳm “mấy tầng cao”, một cần trúc (trúc chứ không phải là tre) vươn lên trên nền trời thu “xanh ngắt”. Nét cong mềm của “cần trúc” vươn lên một cách thanh cao, không ủy mị như rặng liễu đìu hiu buông xuống trong thơ mùa thu của Xuân Diệu. Từ láy “lơ phơ” gợi tả vẻ thưa thớt của những lá trúc lay động bởi gió heo may mùa thu. Từ láy "hát hiu” gợi được sự rung động của cành trúc, hay là sự rung động của tâm hồn thi nhân trước cảnh thu, trời thu đượm buồn?
Bức tranh mùa thu trong Thu vịnh cứ được thêm hòa sắc mới, đường nét, hình ảnh mới:
Nước biếc trông như tầng khói phủ
Song thưa để mặc bóng trăng vào
Hình ảnh mùa thu được pha thêm màu “nước biếc", thêm một sắc xanh tha thiết nữa, màu của áo thu trong xanh, với “khói phủ” nhạt nhòa. “Khói” dãy gợi nhứ “khói sóng" trong thơ Thối Hiệu “Trên sông khói sóng cho buồn lòng ai . Cảnh đêm thu thật là huyền diệu. Lại thêm có trăng. Thi nhân mở ra đón trăng “Song thưa để mặc bóng trăng vào". Trong đêm thu thanh tĩnh, trăng là người bạn tri kỉ của thi nhân. Có ánh trăng thu, bức tranh mùa thu trong thơ thêm sáng. Mọi vật trong đêm thu được pha thêm ánh trăng huyền ảo, mộng mơ.
Cảnh thu thêm huyền hoặc, từ màu hoa cho đến tiếng chim:
Mấy chùm trước giậu hoa năm ngoái
Một tiếng trên không ngỗng nước nào?
Hoa mùa thu không đổi, không có sắc màu vì khói phủ nhạt nhòa hay nhà thơ mất hết ý niệm về thời gian? “Mấy chùm trước giậu" làm sao biết được đó là hoa gì, màu sắc như thế nào. Chỉ biết đó là “hoa năm ngoái”. Tứ thơ của Nguyễn Khuyến còn trừu tượng hơn, ở đây chẳng có hoa đào, hoa cúc gì cả. Hình ảnh “hoa năm ngoái” thể hiện thời gian ngưng đọng, tâm trạng bất biến của thi nhân. Câu thơ thể hiện một nỗi buồn man mác. Âm thanh mùa thu là một tiếng ngỗng trời xa lạ “ngỗng nước nào”. Tiếng ngỗng trời lạnh cả không gian mùa thu đã làm thổn thức nỗi lòng của thi nhân.
Đêm thu huyền diệu dã gợi cảm hứng cho nhà thơ. Thi hứng cũng chợt đến trong nỗi niềm u uẩn của thi nhân:
Nhân hứng cũng vừa toan cất bút.
Nghĩ ra lại thẹn với ông Đào.
Trước cảnh thu huyền diệu, nhà thơ đã bộc lộ trực tiếp nỗi lòng của mình. Theo quan điểm của Nguyễn Khuyến mà cũng là quan điểm của các nhà thơ chân chính, thơ gắn liền với nhân cách, nhân cách lớn thì thơ lớn.
Rung động trước mùa thu, cất bút định làm thơ, Nguyễn Khuyến cảm thấy “thẹn với ông Đào”. Ông Đào ở đây tức là Đào Tiềm (Đào Uyên Minh), một nhà thơ nổi tiếng ở Trung Quốc thời Lục Triều. Ông đỗ tiến sĩ, ra làm quan, rồi chán ghét cảnh quan trường thối nát đã treo ấn từ quan, lui về ẩn dật và có bài Qui khứ lai từ rất nổi tiếng. Sao cụ Nguyễn lại “thẹn” với ông Đào? Thái độ này chưa từng thấy đối với các thi nhân cổ kim. về khoa bảng, ông Đào đỗ tiến sĩ, cụ Nguyễn cũng đỗ tiến sĩ, cụ Nguyễn lại còn có Tam Nguyên, người đời gọi cụ là Tam Nguyên Yên Đổ. Về tài học, thơ của Nguyễn Khuyến kém gì thơ Đào Uyên Minh? Nguyễn Khuyến là một trong những nhà thơ cổ điển lớn nhất của nước nhà được Xuân Diệu phong là “Nhà thơ của quê hương làng cảnh Việt Nam" và hết lời ngợi ca. Có lẽ cụ Nguyễn “thẹn với ông Đào'' là về khí tiết. Cụ Nguyễn thiếu cái dũng khí của ông Đào, người đã tư quan một cách dứt khoát, trở thành một nhân vật lừng danh về khí tiết trong giới quan trường Trung Hoa. Còn Nguyễn Khuyến thì lúng túng khi ra làm quan (thời đó ra làm quan tránh sao khỏi là tay sai của giặc Pháp) và lừng khừng khi đồng cảm của người đời. Đã về ẩn dật rồi, cụ Nguyễn vẫn còn chưa nguôi ân hận về những năm tham gia guồng máy chính quyền thối nát tàn bạo thời bấy giờ. Câu thơ của một tấm lòng chân thực là nỗi niềm u uẩn của một nhân cách lớn, của một nhà thơ lớn.
Thu vịnh là một bài thơ hay viết về mùa thu cua Nguyễn Khuyến. Bức tranh mùa thu với màu sắc thanh đạm, đường nét uyển chuyển, không gian cao rộng, cảnh vật huyền ảo dưới ánh nắng trắng trong thể hiện nỗi lòng tha thiết của nhà thơ đối với quê hương đất nước. Nhân vẻ đẹp của đêm thu. Nhà thơ cũng bộc bạch tâm sự sâu kín, chân thật của mình hết sức cảm động.
Thiên nhiên mùa thu của quê hương làng cảnh Việt Nam, dưới ngòi bút tài hoa của Nguyễn Khuyến đẹp một cách thanh cao, gợi cảm, hồn hậu, khiến chúng ta càng thêm yêu, thêm quý quê hương đất nước của mình.
Xemloigiai.com
Văn mẫu 11
Những bài văn phân tích, cảm nhận, dàn ý, bình giảng, bình luận hay nhất trong Văn mẫu lớp 11 gồm các bài văn thuộc dạng nghị luận xã hội và nghị luận văn học hay nhất trong tác phẩm văn học cùng các các vấn đề xã hội nhanh nhất, chính xác nhất
Nghị luận xã hội lớp 11
Tập làm văn lớp 11
Nghị luận văn học lớp 11
- Vào phủ chúa Trịnh - Lê Hữu Trác
- Tự tình - Hồ Xuân Hương
- Câu cá mùa thu - Nguyễn Khuyến
- Thương vợ - Trần Tế Xương
- Khóc Dương Khuê - Nguyễn Khuyến
- Vịnh khoa thi Hương
- Bài ca ngất ngưởng - Nguyễn Công Trứ
- Bài ca ngắn đi trên bãi cát - Cao Bá Quát
- Lẽ ghét thương - Nguyễn Đình Chiểu
- Chạy giặc - Nguyễn Đình Chiểu
- Bài ca phong cảnh Hương Sơn - Chu Mạnh Trinh
- Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc - Nguyễn Đình Chiểu
- Chiếu cầu hiền (Cầu hiền chiếu) - Ngô Thì Nhậm
- Xin lập khoa luật - Nguyễn Trường Tộ
- Hai đứa trẻ - Thạch Lam
- Chữ người tử tù - Nguyễn Tuân
- Hạnh phúc của một tang gia - Vũ Trọng Phụng
- Chí Phèo - Nam Cao
- Cha con nghĩa nặng - Hồ Biểu Chánh
- Vi hành - Nguyễn Ái Quốc
- Vĩnh biệt cửu trùng đài - Vũ Như Tô
- Lưu biệt khi xuất dương - Phan Bội Châu
- Hầu Trời - Tản Đà
- Vội vàng - Xuân Diệu
- Tràng Giang - Huy Cận
- Đây thôn Vĩ Dạ - Hàn Mặc Tử
- Chiều tối - Hồ Chí Minh
- Từ ấy - Tố Hữu
- Lai Tân - Hồ Chí Minh
- Nhớ đồng - Tố Hữu
- Tương tư - Nguyễn Bính
- Tôi yêu em - A.X. Pu-skin
- Bài thơ số 28 - R. Ta-go
- Người trong bao - A.P. Sê-khốp
- Người cầm quyền khôi phục uy quyền - V.Huy-gô
- Về luân lí xã hội ở nước ta - Phan Châu Trinh
- Ba cống hiến vĩ đại của Các Mác - Ăng-ghen
- Một thời đại trong thi ca - Hoài Thanh
- Đọc thêm: Trần Tế Xương (Tú Xương)
- Đọc thêm Số đỏ - Vũ Trọng Phụng
- Đời thừa - Nam Cao
- Rô-mê-ô và Giu-li-ét - Sếch - xpia
- Đọc thêm: Phan Bội Châu
- Thề non nước - Tản Đà
- Đây mùa thu tới - Xuân Diệu
- Thơ duyên - Xuân Diệu
- Tiếng hát đi đày - Tố Hữu
- Tâm tư trong tù - Tố Hữu
- Đám tang lão Gô - ri - ô - Ban-dắc
- Một số tác giả, tác phẩm tham khảo - Ngữ văn 11
Nghị luận về một tư tưởng đạo lí
Nghị luận về một hiện tượng đời sống
Vào phủ chúa Trịnh - Lê Hữu Trác
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Vào phủ chúa Trịnh
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Vào phủ chúa Trịnh
Tự tình - Hồ Xuân Hương
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Tự tình (bài II)
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Tự tình
Câu cá mùa thu - Nguyễn Khuyến
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Câu cá mùa thu
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Câu cá mùa thu
Thương vợ - Trần Tế Xương
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Thương vợ
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Thương vợ
Khóc Dương Khuê - Nguyễn Khuyến
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Khóc Dương Khuê
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Khóc Dương Khuê
Vịnh khoa thi Hương
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Vịnh khoa thi Hương
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Vịnh khoa thi Hương
Bài ca ngất ngưởng - Nguyễn Công Trứ
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Bài ca ngất ngưởng
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Bài ca ngất ngưởng
Bài ca ngắn đi trên bãi cát - Cao Bá Quát
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Bài ca ngắn đi trên bãi cát
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Bài ca ngắn đi trên bãi cát
Lẽ ghét thương - Nguyễn Đình Chiểu
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Lẽ ghét thương
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Lẽ ghét thương
Chạy giặc - Nguyễn Đình Chiểu
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Chạy giặc
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Chạy giặc
Bài ca phong cảnh Hương Sơn - Chu Mạnh Trinh
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Bài ca phong cảnh Hương Sơn
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Bài ca phong cảnh Hương Sơn
Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc - Nguyễn Đình Chiểu
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc
Chiếu cầu hiền (Cầu hiền chiếu) - Ngô Thì Nhậm
Xin lập khoa luật - Nguyễn Trường Tộ
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Xin lập khoa luật
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Xin lập khoa luật
Hai đứa trẻ - Thạch Lam
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Hai đứa trẻ
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Hai đứa trẻ
Chữ người tử tù - Nguyễn Tuân
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Chữ người tử tù
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Chữ người tử tù
Hạnh phúc của một tang gia - Vũ Trọng Phụng
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Hạnh phúc của một tang gia
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Hạnh phúc của một tang gia
Chí Phèo - Nam Cao
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Chí Phèo
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Chí Phèo
Cha con nghĩa nặng - Hồ Biểu Chánh
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Cha con nghĩa nặng
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Cha con nghĩa nặng
Vi hành - Nguyễn Ái Quốc
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Vi hành
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Vi hành
Vĩnh biệt cửu trùng đài - Vũ Như Tô
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài
Lưu biệt khi xuất dương - Phan Bội Châu
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Lưu biệt khi xuất dương
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Lưu biệt khi xuất dương
Hầu Trời - Tản Đà
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Hầu trời
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Hầu trời
Vội vàng - Xuân Diệu
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Vội vàng
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Vội vàng
Tràng Giang - Huy Cận
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Tràng giang
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Tràng giang
Đây thôn Vĩ Dạ - Hàn Mặc Tử
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Đây thôn Vĩ Dạ
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Đây thôn Vĩ Dạ
Chiều tối - Hồ Chí Minh
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Chiều tối
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Chiều tối
Từ ấy - Tố Hữu
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Từ ấy
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Từ ấy
Lai Tân - Hồ Chí Minh
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Lai Tân
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Lai Tân
Nhớ đồng - Tố Hữu
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Nhớ đồng
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Nhớ đồng
Tương tư - Nguyễn Bính
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Tương tư
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Tương tư
Tôi yêu em - A.X. Pu-skin
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Tôi yêu em
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Tôi yêu em
Bài thơ số 28 - R. Ta-go
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Bài thơ số 28
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Bài thơ số 28
Người trong bao - A.P. Sê-khốp
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Người trong bao
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Người trong bao
Người cầm quyền khôi phục uy quyền - V.Huy-gô
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Người cầm quyền khôi phục uy quyền
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Người cầm quyền khôi phục uy quyền
Về luân lí xã hội ở nước ta - Phan Châu Trinh
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Về luân lí xã hội ở nước ta
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Về luân lí xã hội ở nước ta
Ba cống hiến vĩ đại của Các Mác - Ăng-ghen
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Ba cống hiến vĩ đại của Các Mác
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Ba cống hiến vĩ đại của Các Mác
Một thời đại trong thi ca - Hoài Thanh
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Một thời đại trong thi ca
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Một thời đại trong thi ca
Đọc thêm: Trần Tế Xương (Tú Xương)
Đọc thêm Số đỏ - Vũ Trọng Phụng
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Số đỏ
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Số đỏ
Đời thừa - Nam Cao
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Đời thừa
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Đời thừa
Rô-mê-ô và Giu-li-ét - Sếch - xpia
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Rô-mê-ô và Giu-li-ét
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Rô-mê-ô và Giu-li-ét
Đọc thêm: Phan Bội Châu
Thề non nước - Tản Đà
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Thề non nước
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Thề non nước
Đây mùa thu tới - Xuân Diệu
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Đây mùa thu tới
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Đây mùa thu tới
Thơ duyên - Xuân Diệu
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Thơ duyên
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Thơ duyên
Tiếng hát đi đày - Tố Hữu
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Tiếng hát đi đày
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Tiếng hát đi đày
Tâm tư trong tù - Tố Hữu
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Tâm tư trong tù
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Tâm tư trong tù
Đám tang lão Gô - ri - ô - Ban-dắc
- Tổng hợp các bài văn nghị luận về tác phẩm Đám tang lão Gô-ri-ô
- Tổng hợp các cách mở bài, kết bài cho tác phẩm Đám tang lão Gô-ri-ô
Xem Thêm
Lớp 11 | Các môn học Lớp 11 | Giải bài tập, đề kiểm tra, đề thi Lớp 11 chọn lọc
Danh sách các môn học Lớp 11 được biên soạn theo sách giáo khoa mới của bộ giáo dục đào tạo. Kèm theo lời giải sách bài tập, sách giáo khoa, đề kiểm tra 15 phút, 45 phút (1 tiết), đề thi học kì 1 và học kì 2 năm học 2025 ngắn gọn, chi tiết dễ hiểu.
Toán Học
Vật Lý
Hóa Học
Ngữ Văn
- Soạn văn 11
- SBT Ngữ văn lớp 11
- Văn mẫu 11
- Soạn văn 11 chi tiết
- Soạn văn ngắn gọn lớp 11
- Soạn văn 11 siêu ngắn
Sinh Học
GDCD
Tin Học
Tiếng Anh
Công Nghệ
Lịch Sử & Địa Lý
- Tập bản đồ Địa lí lớp 11
- SBT Địa lí lớp 11
- SGK Địa lí lớp 11
- Tập bản đồ Lịch sử lớp 11
- SBT Lịch sử lớp 11
- SGK Lịch sử lớp 11