Những câu ca dao, tục ngữ mang đậm triết lí nhân sinh sâu sắc
Ai ơi cứ ở cho lành,
Tu nhân tích đức để dành về sau.
Nhiễu điều phủ lấy giá gương
Người trong một nước phải thương nhau cùng.
Bầu ơi thương lấy bí cùng
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn.
Của phi nghĩa có giàu đâu
Ở cho ngay thật, giàu sang mới bền
Ở hiền gặp lành
Ác giả ác báo.
Lấy hận thù diệt hận thù
Hận thù không mất nghìn thu vẫn còn
Anh em trong nhà, đóng cửa dạy nhau.
Anh em thuận hòa là nhà có phúc.
Dốt kia thì phải cậy thầy,
Vụng kia cậy thợ thì mày làm nên.
Lá rách lá lành đùm bọc lấy nhau
Một cành tươi năm bảy cành sầu
Chim kia còn biết nhớ nhau nữa người..
Ở đời tham của thì thua
Của ăn thì hết, mà cái phỗng thờ vua hãy còn.
Người trồng cây hạnh, người chơi,
Ta trồng cây đức, để đời về sau.
Đất tốt trồng cây rườm rà
Những người thanh lịch nói ra dịu dàng.
Khuyên ai ăn ở cho lành,
Kiếp này chưa gặp, để dành kiếp sau.
Tiếc nồi cơm trắng để ôi
Tiếc con người lịch mà soi gương mờ.
Khi giàu thì chẳng đỡ ai
Đến khi hoạn nạn chẳng ai đỡ mình.
Dẫu xây chín bậc phù đồ,
Không bằng làm phúc, cứu cho một người.
Đừng ham sao tỏ bỏ trăng,
Một năm sao tỏ không bằng trăng lên.
Đời người có một gang tay,
Ai hay ngủ ngày chỉ được nửa gang.
Đời người sống mấy gang tay,
Hơi đâu cặm cụi cả ngày lẫn đêm.
Kim vàng ai nỡ uốn câu
Người khôn ai nỡ nói nhau nặng lời.
Chim khôn kêu tiếng rảnh rang
Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe.
Hoa thơm nhờ hương nhờ nhụy,
Người có giá trị nhờ đạo đức tác phong.
Chim khôn chết mệt vì mồi
Người khôn chết mệt vì lời nhỏ to.
Tốt gỗ hơn tốt nước sơn.
Cây cao thì gió càng lay,
Càng cao danh vọng, càng dày gian nan.
Cái nết đánh chết cái đẹp.
Ai ơi chớ vội cười nhau,
Ngẫm mình cho kỹ trước sau hãy cười
Thức lâu mới biết đêm dài,
Ở lâu mới biết là người có nhân.
Có khó mới có miếng ăn
Không dưng ai dễ đem phần đến cho.
Người thanh tiếng nói cũng thanh
Chuông kêu, khẽ gõ bên thành cũng kêu.
Lời nói chẳng mất tiền mua
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau
Nói người, chẳng nghĩ đến ta,
Thử sờ lên gáy, xem xa hay gần.
Mật ngọt càng tổ chết ruồi,
Những nơi cay đắng là nơi thật thà.
Khó mà biết lẽ biết trời
Biết ăn, biết ở hơn người giàu sang.
Cây xanh thì lá cũng xanh,
Cha mẹ hiền lành để đức cho con.
Mừng cây rồi lại mừng cành,
Cây đức lắm chồi, người đức lắm con.
Ba vuông sánh với bảy tròn,
Đời cha vinh hiển, đời con sang giàu.
Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.
Một lòng thờ mẹ kính cha,
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.
Thờ cha mẹ ở hết lòng,
Ấy là chữ hiếu ở trong luân thường.
Chữ đễ có nghĩa là nhường,
Nhường anh, nhường chị, lại nhường người trên.
Ghi lòng tạc dạ chớ quên,
Con em phải giữ lấy nền con em.
Ở hiền thời lại gặp lành
Những người nhân đức trời dành phúc cho.
Áo dài chẳng nệ quần thưa
Bảy mươi có của cũng vừa mười lăm.
Uống nước nhớ nguồn.
Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại thành hòn núi cao.
Đời xưa quả báo còn chầy
Đời nay quả báo một giây nhãn tiền.
Yêu ai đừng nói quá ưa
Ghét ai đừng nói thiếu thừa như không
Khác nào quạ mượn lông công
Ngoài hình xinh đẹp trong lòng xấu xa.
Càng thắm thì lại càng phai,
Thoang thoảng hoa nhài mà lại thơm lâu.
Ăn lắm thì hết miếng ngon,
Nói lắm thì hết lời khôn hóa rồ.
Ai ai gương vỡ khó hàn,
Chỉ đứt khó nối người ngoan khó tìm.
Lúc nghèo thì chẳng ai nhìn
Đến khi đỗ trạng chín nghìn anh em.
Thà rằng ăn bát cơm rau,
Còn hơn cá thịt nói nhau nặng lời.
Trách người một, trách ta mười,
Bởi ta bạc trước, cho người tệ sau.
Đồng tiền không phấn không hồ
Sao mà khéo điểm khéo tô mặt người.
Của đời cha mẹ để cho,
Làm không ăn có, của kho cũng rồi.
Muốn no thì phải chăm làm,
Một hạt thóc vàng, chín hạt mồ hôi.
Thương thì củ ấu cũng tròn.
Không thương thì quả bồ hòn cũng vuông.
Khi vui thì vỗ tay vào,
Đến khi hoạn nạn thì nào thấy ai.
Thế gian lắm chuyện khôi hài,
Hễ ăn được cá tính bài bỏ nơm.
Giúp nhau khi đói mới hay,
Nói chi bù cặp những ngày ấm no.
Môi hở răng lạnh.
Tham vàng phụ nghĩa ai ơi,
Vàng thời đã hết nghĩa tôi vẫn còn.
Đừng thấy miếu rách mà khinh.
Miếu rách mặc miếu, thần linh hãy còn.
Ở sao cho vừa lòng người,
Ở rộng người cười, ở hẹp người chê.
Giàu cha giàu mẹ thì mừng,
Giàu cô, giàu bác thì đừng có trông.
Có đỏ mà chẳng có thơm,
Như hoa dâm bụt, nên cơm cháo gì.
Bạn bè là nghĩa tương tri,
Sao cho sau trước một bề mới nên.
Lời kết: Trong cái vỏ bọc đơn sơ, mỗi một câu ca dao, tục ngữ lại ẩn chứa một triết lý sống cao đẹp của con người Việt Nam muôn thuở. Đó là vẻ đẹp kín đáo mà bài ca dao không ngừng dâng tặng cho mỗi một chúng ta.
