Chùm ca dao dân ca hay và đặc sắc nhất về nghi lễ, phong tục của dân tộc
Đi đâu mặc kệ đi đâu
Đến ngày giỗ tết phải mau mà về.
Thịt Mỡ dưa hành câu đối đỏ,
Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh.
Chiều Ba mươi anh không đi Tết,
Rạng ngày Mồng Một anh không đi lạy bàn thờ,
Hiếu trung mô nữa mà bảo em chờ uổng công.
Ai về Phú Thọ cùng ta,
Vui ngày giỗ tổ tháng ba mùng mười.
Dù ai đi ngược về xuôi,
Nhớ ngày giỗ tổ mùng mười tháng ba.
Mồng một thì Tết mẹ cha
Mồng hai tết chú, mồng ba Tết thầy.
Mỗi năm vào dịp xuân sang
Em về Triều Khúc xem làng hội xuân
Múa cờ, múa trống, múa lân
Nhớ ai trong hội có lần gọi em…
Mồng một chơi cửa, chơi nhà
Mồng hai chơi xóm, mồng ba chơi đình.
Mông bốn chơi chợ Quả linh
Mồng năm chợ Trình, mùng sáu non Côi.
Qua ngày mồng bảy nghỉ ngơi
Bước sang mồng tám đi chơi chợ Viềng
Chợ Viềng năm có một phiên
Cái nón em đội cũng tiền anh mua.
Ấy ngày mùng sáu tháng ba,
Ăn cơm với cà đi hội chùa Tây.
Hò chơi bên gái bên trai,
Xin cùng cô bác đừng ai nghi ngờ.
Dập dìu cánh hạc chơi vơi
Tiễn thuyền Vua Lý đang dời kinh đô
Khi đi nhớ cậu cùng cô
Khi về lại nhớ cá rô Tổng Trường.
Hội chùa Thầy có hang Cắc Cớ,
Trai chưa vợ nhớ hội chùa Thầy.
Mùng bảy hội Khám, mùng tám hội Dâu,
Mùng chín đâu đâu trở về hội Gióng.
Con vua thì lại làm vua,
Con sãi ở chùa thì quét lá đa.
Bao giờ dân nổi can qua,
Con vua thất thế lại ra ở chùa.
Dù ai buôn đâu bán đâu,
Mùng mười tháng tám chọi trâu thì về.
Cú kêu ba tiếng cứ kêu
Kêu mau đến Tết, dựng nêu ăn chè
Dựng nêu thì dựng đầu hè
Để sân gieo cải, vãi mè ăn chung.
Cơm chiều ăn với cá ve,
Anh về nốc biển mà nghe câu hò.
Mấy người hát tối hôm qua,
Hôm nay ra hát cho ra hát cùng.
Gà nào hay bằng gà Cao Lãnh,
Gái nào bảnh bằng gái Tân Châu.
Anh thương em chẳng ngại sang giàu,
Mứt hồng đôi lượng trà tàu đôi cân.
Ai về Bình Định mà nghe,
Nói thơ chàng Lía, hát vè Quảng Nam.
Ấy ngày mùng sáu tháng ba,
Ăn cơm với cà đi hội chùa Tây.
Hò chơi bên gái bên trai,
Xin cùng cô bác đừng ai nghi ngờ.
Cho dù cha mắng mẹ treo,
Em không bỏ hội chùa Keo hôm rằm.
Cầu Quan vui lắm ai ơi,
Trên thì họp chợ, dưới bơi thuyền rồng.
Người trên ở chẳng chính ngôi,
Khiến cho kẻ dưới chúng tôi hỗn hào.
Bên lương bên giáo bên đạo cũng như bên ta,
Về đây kết nghĩa giao hòa,
Phải duyên phải kiếp, áo chùa Bà ta mặc chung.
Đu tiên mới dựng năm nay,
Cô nào hay hát kỳ này hát lên.
Tháng ba nô nức hội đền,
Nhớ ngày giỗ tổ bốn nghìn năm nay.
Dạo xem phong cảnh trời mây
Lô, Đà, Tam Đảo cũng quay đầu về.
Khắp nơi con cháu ba kỳ,
Kẻ đi cầu phúc, người đi cầu tài.
Sở cầu như ý ai ai,
Xin rằng nhớ lấy mùng mười tháng ba.
Nhớ ngày mùng bảy tháng ba,
Trở về hội Láng, trở ra hội Thầy.
Hát đàn cho rạng đông ra,
Mai về quan bỏ nhà pha cũng đành.
Hát cho con gái có chồng,
Con trai có vợ, mẹ dòng có con.
Còn trời còn nước còn non,
Còn câu quan họ em còn say sưa.
Thấy cô yếm đỏ răng đen,
Nam mô di Phật lại quên mất chùa!
Ai mua tiên cảnh thì mua,
Thanh la não bạt thầy chùa bán cho.
Hộ pháp thì một quan ba,
Long thần chín rưỡi, Thích Ca ba tiền.
Còn hai mụ Thiện hai bên,
Ai mua bán nốt lấy tiền nộp cheo.
Lệ làng thiếu thốn bao nhiêu,
Đẵn cây tre mộc cắm nêu sân chùa.
Chùa làng hai mõ bốn chuông
Có ba tượng Bụt, có ông thần già.
Gặp nhau một chút nên duyên,
Xin mời bên đó cất lên cùng hò
Ai có chồng nói chồng đừng sợ,
Ai có vợ nói vợ đừng ghen.
Tới đây hò hát cho quen.
Rạng ngày ai về nhà nấy, không há dễ ngọn đèn hai tim.
Kẻ Dẫu có án Đình Thành,
Kẻ Hạc ta có Ba Đình, Ba Voi.
Mười tám cất thuyền xuống bơi,
Mười chín giã bánh, hai mươi rước thần.
Một năm là mấy tháng xuân
Ăn chơi cho thỏa phong trần ai ơi!
Tháng giêng ăn tết ở nhà
Tháng hai rỗi rãi quay ra nuôi tằm.
Gia Lạc chỉ mở ngày Xuân
Quanh năm, suốt tháng khó lần tìm ra.
Hễ ai mà nói dối ai
Thì mồng một Tết Ba Giai đến nhà.
Lời kết: Những câu ca dao, dân ac trên đã bổ sung cho ta những tri thức văn hóa về những ngày lễ và phong tục tập quán đặc sắc của người Việt. Nhờ có ca dao, dân ca mà những giá trị văn hóa mang đậm bản sắc dân tộc này mới được lưu truyền mãi về sau.
